سیاه مشق

در ارتباط با دیگران، اگر به عناصر ارتباطی توجه کنیم، نکات زیبایی را می توانیم از آن برداشت کنیم. عناصر اصلی ارتباطات انسانی در سه عنصر: فرستنده، پیام و گیرنده بیان شده است.

اگر چه که در یک ارتباط، عناصر دیگری هم دخیل هستند اما بدون پارازیت های ارتباطی، و بدون کانال های ارتباطی، بازخوردها و فیدبک ها و رمزگذاری و رمزگشایی های ارتباطی، همان سه عنصر اصلی ای که یک ارتباط را با دیگری شکل می دهد همین سه عنصر است.

تعریف[1] این عناصر واضح است. چرا که هر روزه ما نیز بارها از این سه عنصر در ارتباطامان استفاده می کنیم:

فرستنده کسی است که ارتباط برقرار می کند و یا پیامی را که می تواند کلامی، احساسی، رفتاری، فکری و بینشی و .. باشد به دیگری منتقل کند.

پیام آن چیزی است که بین طرفین ارتباط منتقل می شود. چه پیام همان مراد جدی فرستده باشد و چه اینکه برداشت های متفاوت گیرنده. به هر حال در هر دو صورت پیامی منتقل شده است. اما اگر این پیام، برداشت های خود گیرنده باشد، ما می گوییم که در این ارتباط، به صورت کامل، ارتباط برقرار نشده است.

عنصر دیگر، گیرنده یا مخاطب است که فرد یا گروهی هستند که پیامی را که فرستنده ای فرستاده است، می گیرند.

با توجه به این مسائل، به نظر شما، اگر بخواهیم همین سه عنصر ارتباطی را در ارتباط ما با خداوند متعال بیان کنیم، چگونه می توانیم از این تعاریف و تطبیق آن ها بر این نوع از ارتباط، استفاده کنیم؟ آیا می توانیم این نوع ارتباطی بین انسان ها را به ارتباط بین خدا با انسان و انسان با خدا تعمیم داد؟

————————————–

[1] برای مطالعه بیشتر در این خصوص، رجوع کنید به جامعه شناسی ارتباطات، دکتر باقر ساروخانی، ص 37-42.

مقام معظم رهبری دامت برکاته، بیانات عمیق و پر نکته ای را در مورد استفاده از رسانه ها و فرصت ترویج معارف اسلامی بیان کرده اند. ایشان فرمودند:

«من و شما باید زمینه را فراهم کنیم که بتوانیم به آنها (جوان ها) جواب دهیم. این فرصت تا امروز کی برای روحانیت وجود داشته؟ علاوه بر این، ابزارهای تسهیل کننده، مثل رایانه‌ها و ارتباطات اینترنتی و فضای مجازی و سایبری هم که الان در اختیار شماست. اگر بتوانید این‌ها را یاد بگیرید، می‌توانید یک کلمه حرف درست خودتان را به هزاران مستمعی که شما آنها را نمی شناسید، برسانید.
این فرصت فوق‌العاده‌ای است، نباید این فرصت ضایع شود. اگر ضایع شود، خدای متعال از من و شما روز قیامت سوال خواهد کرد. از فرصت این همه جوان، این همه استبصار، این همه میل و شوق به دانستن، شما برای ترویج معارف اسلامی چه استفاده‌ای کردید؟ نظام اسلامی یک چنین خدمتی به ما معممین و روحانیون کرده، مگر می‌توانیم خودمان را کنار بگیریم؟»[1]

شمایی که دستی در بیان معارف در فضای مجازی دارید، از این بیانات معظم اله، این برداشت را نمی کنید که تبلیغ اینترنتی و ترویج معارف اسلامی در فضای مجازی و استفاده از ابزار رایانه و اینترنت و دیگر ابزار، وظیفه ای است که بر دوش ماست و روز قیامت از آن پرسش خواهیم شد؟
این وظیفه را بشناسیم و بر انجامش همت کنیم.

———————————
[1] بيانات مقام معظم رهبری در ديدار علما و روحانيون خراسان شمالی 19/07/1391

سخنران اخیر مقام معظم رهبری دامت برکاته، علاوه بر روشن گری و بیان موضع صحیح اسلامی و رهبری نسبت به برخی جریانات و به اصطلاح آقا، بداخلاقی ها، بیانگر نکته ی بسیار مهم و حائز اهمیتی است. این نکته، همان است که انسان را بهشتی و جهنمی می کند. و همان است که حق و باطل را جدا می کند.
اگر چه که انسان، از برخی رفتارها ناراحت می شود و صحیح نیست و اشتباه است، اما هر عکس العملی با توجه به اینکه ما همگی تحت نظام اسلامی و حکومت اسلامی هستیم، باید تحت این نکته باشد. باید در تک تک رفتارهایمان، دیدی وسیع داشته باشیم. چه مسئولین نظام با هم، و چه ما نسبت به مسئولین و دیگران.

مقام معظم رهبری دامت برکاته فرمودند:

« وقتى ما همه با هم برادريم، وقتى دشمن مشترك جلوى روى ما هست، وقتى توطئه را مى‌بينيم، چه كار بايد بكنيم؟ تا امروز مسئولين در مقابل توطئه‌هاى دشمن هميشه كنار هم ايستاده‌اند، حالا هم بايد همين جور باشد، هميشه هم بايد همين جور باشد.»

و نکته مهمی که از بیانات معظم اله استفاده می شود، همان نقطه تمییز حق از باطل و تکلیف و وظیفه، بحث ولایت پذیری است. هر کس بخواهد هر رفتاری را سرکوب کند با هر نوع سرکوبی، این مورد پذیرش و تایید نیست.
مقام معظم رهبری دامت برکاته فرمودند این کارها را نکنید. خشم و احساساتتان را برای موقع لازم نگه دارید.

زمانی که آقا دستور بدهند، باید اقدام کرد. تا قبل از آن باید هر موضعی که رهبر جامعه فرمودند، داشت:

«اين را من صريح بگويم. اين كارهائى كه در قم اتفاق افتاد، بنده با اينجور كارها مخالفم. آن كارهائى كه در مرقد امام اتفاق افتاد، بنده با اينجور كارها مخالفم. بارها به مسئولين و كسانى كه ميتوانند جلوى اين چيزها را بگيرند، تذكر داده‌ام. آن كسانى كه اين كارها را ميكنند، اگر واقعاً حزب‌اللَّهى و مؤمنند، خب نكنند. مى‌بينيد كه تشخيص ما اين است كه اين كارها به ضرر كشور است، اين كارها به نفع نيست. با احساساتشان راه بيفتند اينجا، آنجا، عليه اين شعار بدهند، عليه آن شعار بدهند؛ اين شعاردادن‌ها كارى از پيش نميبرد. اين خشمها را، اين احساسات را براى جاى لازم نگه داريد.»

آقا فرمودند. ما نیز تبیین کردیم و برجسته اش کردیم. حالا ببینیم چه می کنیم.
خود را خواهیم سنجید با ولایت پذیری و حزب اللهیمان. بسم الله.

متن کامل بیانات مقام معظم رهبری در دیدار با مردم آذربایجان.

اخیرا برخی  افراد، به محض اینکه کسی را برای شنیدن حرف های خود نمی یابند، یا دچار مشکل و سرگردانی ای می شوند، به جای پناه بردن به حضرات معصومین و درد و دل کردن با آنان و استفاده از زمان سحر و فرصت مناجات با خدا، به دنیای مجازی نت پناه می آورند و شروع می کنند به نوشتن. و دچار چه آسیب های جدی ای می شوند بماند.

اما آن چیزی که در این جا و با نظرات شما-اگر لطف بفرمایید- می خواهیم بررسی کنیم این است که چه کسانی صلاحیت نوشتن در فضای مجازی را دارند و چطور باید در فضای مجازی نوشت. تا به حال به این دو مطلب فکر کرده اید؟

انجام هر کاری مستلزم دانستن الفبای اولیه برای ورود در آن کار هست که این الفبا باید آموخته شود.

طرز برخورد با مخاطبین. سبک ها و قالب های نگارش. محتواهایی که قابلیت انتشار دارند ، داشتن چارچوب برای حضور در این فضا و رعایت آن ها جهت حفظ دین و تقوا و معنویت روحی انسان و غیره و غیره…که خیلی از ماها حتی الفبای حضور در نت رو هم نداریم و نمی دانیم هم که باید بیاموزیم…

اما هدف دار بودن ، مهم تر از هر چیزی است.

رسول اکرم (صلی الله علیه و اله): اَجوَدُکُم مِن بَعدی رَجُلٌ عَلِمَ عِلماً فَنَشَرَ عِلمَهُ؛
بخشنده ترین شما پس از من کسی است که دانشی بیاموزد آنگاه دانش خود را بپراکند.
محمد محمدی ری شهری، میزان الحکمه، ح13825

و می توان این طور برداشت کرد که آنچه که در آن زمینه علم داریم رو به نشر بگذاریم…همراه با استنادهایی که نشان از علمی حرف زدن ما باشد.

اما اگر قصد نشر نداریم، دانشی بیاموزیم…که گاها ، فضاهایی برای آموختن دانش، بهتر از نت نیز وجود دارد.

تا به حال، وقت گذاشته اید که روی یک جمله، ساعتی بیاندیشید؟ یک ساعت فقط. که بشویم مصداق اندیشیدن یک ساعته ای که برتر از هفتاد سال عبادت است. یک ساعت بیاندیشیم روی جمله ای حکمت آمیز و در سایه این اندیشه ای که خداوند، به آن برکت و نور می دهد، اعمالی انجام دهیم که اگر این اندیشه نبود، بعد از هفتاد سال هم شاید با این نوع نیت ، این عمل را انجام نمی دادیم.

اگر کمی در این اندیشه بودیم که امام صادق علیه السلام فرمودند، چه نتایج رفتاری ای برایمان می داشت؟

امام صادق عليه‏السلام : اَحَبُّ إخواني إلَىَّ مَن أهدى إلَىَّ عُيوُبي ؛

امام صادق عليه‏السلام :محبوب‏ترين برادرم كسى است كه عيب‏هايم را به من هديه كند.

تحف العقول ، ص 366 .

کسی که عیب هایم را … این یعنی من سراپا عیب هستم. و هر مرحله و درجه ای که رشد می کنم، نسبت به درجه بالاتر ، باز هم نقصی و عیبی دارم که جا دارد برطرف شود.

کس دیگری به من هدیه دهد. این یعنی من خودم نمی توانم به تمام عیوب خود واقف شود و نیاز دارم به لطف دیگران که مرا آگاه سازند. و چقدر خوب است کسی که مرا به این آگاه کند تا بتوانم بهتر شوم.

به من هدیه دهد. این یعنی گفتن عیب هایم نه برای او حالت سرزنش باید داشته باشد و تحقیر کننده و نه من باید این برداشت تحقیر شدن و سرزنش شدن را داشته باشم. هدیه است. انسان از هدیه خوشحال می شود. هدیه ایست که او را در راه الهی کمک کار است. چقدر زیباست چنین هدیه ای. چرا این هدیه را نپذیرم و رد کنم. می پذیرم.

محبوب ترین برادرانم. این ثمره چنین بینش و تفکری است. کسی که این باور را داشته باشد که دوستان و برادرانش به او هدیه ای می دهند و وقتی هدیه را می گیرد می بیند که نواقص و عیوبش است و به او می گویند که این قسمت ها را خوب است برطرف کنی و … و کمک کار او در مسیر رشد هستند، مسلم است که من از چنین فردی خوشحال شده و او را بواسطه کمکی که به من می کند ، دوست تر می دارم.

و خداوند، بهترین دوستان است زیرا در قرآن عیوب کلی ما انسان ها را گفته و به ما این تذکر را داده که بنده من، عجول و حریص و بداخلاق و غیره نباش.

یه سوال داشتم. من می تونم با دوستم قطع ارتباط کنم؟ می تونم اون رو نادیده بگیرم؟ می تونم هر کاری که کرد اون رو از خودم برونم ؟ می تونم؟ خدایا می تونم یا نه باید بمونم؟ باید پایدار باشم؟ باید استقامت داشته باشم؟ باید با خلق نیکو و دعای خیر  دوستی هام رو حفظ کنم؟ چه کنم؟

جوابش رو امام علی علیه السلام به من داد. پس هنوزم امامم با من حرف می زنه. فقط کافیه بپرسم. طلب کنم جوابش رو. بگردم و می یابم. ممنونم خدایا از این جوابی که بر دهان مبارک و نورانی امیرالمؤمنین قرار دادی. …

امير المؤمنين عليٌّ عليه‏السلام :لا تَقطَعْ صَديقا وإن كَفَرَ .

امام على عليه‏ السلام :از هيچ دوستى مَبُر ، هر چند ناسپاس باشد .

منتخب ميزان الحكمة : 316

به این عبارت رهبرمون فکر کردین: “جذب حداکثری داشته باشیم.” به نظرتون این عبارت یعنی چی؟

پروردگارا، مرا هیچ گاه قطع کننده ی ارتباطات دوستی ام قرار مده و دوستی هایم را در جهت خودت، در راه خودت رهنمون کن…. آمین

هر چیزی حد و مرزی داره.  اگه مثلا آب رو بخوای تو لیوان بریزی، اون لیوان می شه حد و مرزش. دوستی هم که همواره با احساس قلبی و محبت همراهه تو قلب آدم ها جای داره و قلب هم که نامحدوده. پس این قلب ما حد و مرزی برای دوستیمون نداره و ما خودمون باید برای دوستی هامون چارچوب و حد و مرز بزاریم و حد مرزش همونیه که امام صادق فرمودند ¹: ظاهر و باطنش با تو یکی باشه. وقتی ادم با دوستش یکرنگ بشه اون رو خودش می بینه و عیبش رو عیب خود و آبروش رو آبروی خودش می دونه. وقتی دوستش رو خودش بدونه هر کاری که از دستش بیاد برای خودش می کنه و یعنی برای دوستش و تو گرفتاری ها رها نمی کنه. اما نکته جالبش تو مقام و منصبه که آیا منی که فلان مقام رو گرفتم دیگه می یام با یه کارگری که دوستم بوده رابطه داشته باشم؟ یا اون رو خاک پای خودم حساب می کنم که اگه این طوری باشم بدبخت ترین آدم هام….

الإمامُ الصّادقُ عليه ‏السلام :

لا تَكونُ الصَّداقَةُ إلاّ بِحُدُودِها ، فَمَن كانَت فيهِ هذهِ الحُدودُ أو شَيءٌ مِنهُ ، وإلاّ فلا تَنسِبْهُ إلى شَيءٍ مِن الصَّداقَةِ ، فَأوَّلُها : أن تكونَ سَرِيرَتُهُ‏ وعَلانِيَتُهُ لكَ واحِدَةً ،والثانيةُ :أن يَرى زَينَكَ زَينَهُ ، وشَينَكَ شَينَهُ ، والثالثةُ : أن لا تُغَيِّرَهُ علَيكَ وِلايَةٌ ولا مالٌ ، والرابعةُ : لا يَمنَعُكَ شَيئا تَنالُهُ مَقدُرَتُهُ ، والخامسةُ وهي تَجمَعُ‏هذهِ الخِصالَ : أن لا يُسلِمَكَ عِندَ النَّكَباتِ .

امام صادق عليه ‏السلام :
دوستى مرزهايى دارد كه هركس همه يا برخى از آنها را داشته باشد ، دوست است وگرنه او را اصلاً دوست مشمار : نخست اين كه ظاهر و باطنش با تو يكى باشد ؛ دوم اين كه آبروى تو را آبروى خودش داند و عيب و بی‏آبرويى تو را عيب و بى‏آبرويى خودش ؛ سوم اين كه مال و منصب او را نسبت به تو عوض نكند ؛ چهارم اين كه هر كمكى از دستش برمى ‏آيد از تو دريغ نكند و پنجم، كه در بردارنده همه اين خصلتهاست، اين كه در هنگام گرفتاريها تو را تنها نگذارد

دقت کنیم روی صفات دیگه.  اگه دیدی که تو سختی و گرفتاری ها، کسی  هستی که دوستت رو تنها نمی ذاری، می شه یه کم به خودمون امید داشته باشیم که شاید بتوانیم دوست شویم. اما آیا دوست خدا شدن، هم به این صورت هست؟ زمانی که ابراهیم خلیل شد و مقام دوستی خداوند را دارا شد، دارای چه صفاتی بود؟

پروردگارا، دوستانم را در کنف حمایت و عزت و تایید خود قرار ده …آمین

با چه کسی باید بود؟ با چه کسی نباید بود؟ تا به حال به این دو جمله اندیشیده ایم؟

از نظر اسلام معیار در روابط انسان ها دین است. اگر کسی برای دین انسان ضرر داشته باشد باید از او اجتناب کرد و اگر کسی برای دین انسان مفید باشد باید با او در ارتباط بود. از حضرت اباعبدالله علیه السلام روایت شده که فرمودند: بنگر، کسی که برای دین تو فایده نداشته باشد به او اعتماد نکن و به صحبت با او رغبت نشان مده، زیرا هر چه غیر از خدا باشد نابود و عاقبت آن بد است.(نهج الفصاحه، ح484)

از پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله سؤال شد: کدام همنشین بهتر است؟ حضرت برای دوست و هم نشین سه معیار معرفی کرد و فرمود: هم نشینی خوب است که :

الف) دیدن او شما را به یاد خدا بیندازد:« مَن ذکَّرکم بالله رؤیَتـُه »

ب) سخن او بر دانشتان بیفزاید :« و زادکم فی علمکم منطقه »

ج) عمل او شما را به آخرت علاقه مند سازد : « و ذکَّرکم بالاخرة عمله »

اگر هم نشین، انسان را از یاد خدا غافل بسازد و برای دین و دنیای انسان فایده ای نداشته باشد، باید از وی پرهیز نمود که از مار خطرناک تر است.

در وسائل الشیعه، چاپ قدیم 20 جلدی، کتاب الجهاد که تتمه ی کتاب امر به معروف و نهی از منکر است بحثی را باز کرده اند به نام ابواب جهاد نفس. در باب 16 روایت اول مشکل گشای بسیاری از ناراحتی های روحی است. امام باقر علیه السلام می فرمایند: وَجَدنا فی کتاب علیٍ انّ رسول الله قال علی منبره: و الذی لا اله الا هو(قسم به ان کس که غیر از او کسی نیست) ما اعطی مؤمن قطّ خیر الدنیا و الاخره(اعطا نشده است به هیچ مؤمنی خیر دنیا و آخرت) الاّ بِحُسن ظنّه بالله. (اولین عاملی که موجب شده است خیر دنیا و آخرت به یک مؤمن داده شود به برکت حسن ظن به خداست. این اولین ظهور کرم خداست.) و رجائه له (و امیدی که به خدا بست؛ اصلا رجا میوه ی حسن ظن است. هر کس که ظنش به خدای متعال نیکو شد امید به او می بندد، دل به او می بندد.) و بحسن خلقه (عامل سومی که موجب می شود خیر دنیا و آخرت شامل حال کسی بشود، به خاطر خوش اخلاقی اش است. حسن خلق هم میوه ی حسن ظن است) والکفِّ عن اغتیاب المؤمنین (کف یعنی باز داشتن: و باز بدارید از اینکه غیبت مؤمنی را بکنید)  وسائل، ج11، ص181.

پس تا به حال 4 عامل را فرمودند:

1. حسن ظن بالله   2. امید بالله   3. حسن خلق با خَلق خدا    4. اجتناب از غیبت

ادامه حدیث هم نکات جالبی داره که اگر عمری بود در روزهای بعدی براتون می گم. فعلا به همین چهارتا عامل فکر کنیم و عمل کنیم که اگه نگم همه ی امور ولی به یقین می تونم بگم نصف بیشتر امور ما به آسانی  سپری می شود